Leestijd 6 minuten  

Kruidenprofiel

Nederlandse benaming

Groene haver

Latijnse benaming

Avenae herba

Traditionele toepassingen

bij nerveuze uitputting, slapeloosheid, angst, spanningsgevoelens; groene haver-thee zou het urinezuurgehalte verlagen bij reuma- en jichttherapie; bij mensen ook ontgiftend en vochtafdrijvend;

Wetenschappelijk bewezen effect(en)

Kiezelzuur, flavonoïden, triterpensaponinen, avenine, aminozuren, carotenoïden, vitamine B, E en K, mineralen en sporenelementen (waaronder een hoog gehalte aan kalium, calcium, magnesium); ontstekingsremmende, immuunmodulerende (saponinen) en zenuwversterkende werking. Wordt gebruikt in preparaten voor hart- en vaatziekten en ter ondersteuning van de luchtwegen;

Contra-indicaties

Bij gebruik in normale doseringen zijn geen bijwerkingen bekend.

Wanneer wordt het verzameld?

Voor de bloei

Welke delen van de plant worden gebruikt?

De hele bovengrondse plant

Hoe bereid je het?

Thee, pellets, gedroogd

Trivia

Groene haver wordt in zuidelijke landen geoogst zoals hooi en gemengd met hele luzerneplanten als ruwvoer gevoerd.

Sanoanimal Kruidentip:

Haver wordt door vrijwel elke paardeneigenaar direct geassocieerd met het graan of krachtvoer. Maar wat is dan groene haver? Groene haverkorrels? Nee, helemaal niet. Groene haver is de hele bovengrondse plant van de haver, die idealiter net voor of tijdens de bloei wordt geoogst, dus nog voordat er haverkorrels ontstaan. Het oogsttijdstip speelt een grote rol bij de voedingswaarden die de groene haver later zal hebben. Direct na de bloei begint namelijk de zogenaamde melkrijpheid, waarin het haverkorrel zich begint te vormen. Kijk je naar de voedingswaarden van de volledig geoogste haverplant vóór de melkrijpheid, dan ziet dat er zo uit:

Ruw eiwit: 8-15%
Ruwe celstof: 15-30%
Ruwe as: 4-8%
Suikers: 4-8%
Zetmeel: 1-4%

Wacht je echter tot de melkrijpheid, dan zien de analysegegevens er zo uit:

Ruw eiwit: 8-15%
Ruwe celstof: 15-25%
Ruwe as: 4-8%
Suikers: 20-30%
Zetmeel: 20-30%

Je ziet dus dat op het juiste moment geoogste groene haver (kort voor of tijdens de bloei) goed geschikt is als paardenvoer. Maar oogst je te laat (tijdens of na de melkrijpheid), dan kan het al snel problematisch worden voor onze viervoeters. Daarom is de ene groene haver de andere niet – het zit hem, zoals zo vaak, in de details.

Als paardenvoer is groene haver bij ons nog tamelijk onbekend, hoewel het veel positieve eigenschappen heeft. In vergelijking met haver als graan is het geen puur zetmeelrijk krachtvoer, maar door het gebruik van de hele plant een eiwitrijk krachtvoer met ruwvoerkarakter. Hierdoor zijn de voedingswaarden eerder vergelijkbaar met luzerne of esparcette.

Haverkruid heeft door het hoge eiwitgehalte wel een hoge energiewaarde: 1 kg groene haver bevat gemiddeld 11-13 MJ/kg droge stof, terwijl hooi meestal op 8-10 MJ/kg droge stof ligt. Ter vergelijking: haver als graan bevat 12-14 MJ/kg droge stof. Toch is de energie uit groene haver voor de meeste paarden te verkiezen, omdat die hoofdzakelijk uit eiwit komt en niet uit zetmeel, wat vaak belastend is voor de spijsvertering van paarden.

Groene haver moet dan ook als aanvullend voer bij ruwvoer worden gebruikt en niet als vervanging van hooi, want door het hoge energie- en eiwitgehalte speelt groene haver toch mee in de krachtvoerklasse.

Ter vergelijking: paardenhooi bevat doorgaans 6-9% ruw eiwit. Door het lage zetmeel- en suikergehalte van groene haver in vergelijking met haver als graan (haverkorrels bevatten gemiddeld 40% zetmeel), treden er bij het voeren van groene haver als krachtvoer minder vaak problemen en ziekten op, zoals dysbiose, hoefbevangenheid, lymfeophopingen of insulineresistentie, die vaak gepaard gaan met een te hoog zetmeelgehalte in het rantsoen.

Groene haver wordt, in tegenstelling tot graankorrels, door het hoge cellulosegehalte (tot wel 25%) grotendeels pas in de dikke darm verteerd. Hierdoor ontstaan er in de maag en dunne darm geen propionzuur en gassen, zoals wel kan gebeuren bij het voeren van graan. Daarmee kan het risico op gaskoliek en maagzweren aanzienlijk worden verminderd. Groene haver is dus ook geschikt voor paarden met een gevoelige maag.

Vanwege de goede voedingswaarden mogen pony’s slechts maximaal 250-500 g groene haver per dag krijgen, en paarden in lichte arbeid 500-750 g per dag. Voor paarden die zware arbeid verrichten, kan de hoeveelheid worden verhoogd tot maximaal 2 kg per dag. Hiervoor is het echter verstandig om een voedingsdeskundige te raadplegen om de werkelijke arbeid van het paard goed in te schatten. Vaak leveren paarden minder werk dan ruiters denken. Daarnaast moet er altijd op worden gelet dat de energiebehoefte – zelfs bij sportpaarden – in eerste instantie uit hooi wordt gehaald. Eventueel aanvullend krachtvoer, zoals groene haver of andere energiebronnen, moet vervolgens over twee tot drie porties per dag worden verdeeld.

Veld met haver
Belangrijk: Bij het voeren van paarden moet altijd groene haver worden gebruikt die op het juiste moment is geoogst. © Evgenia Tiplyashina

Naast de uitstekende voedingswaarden bevat de haverplant ook een hoog gehalte aan mineralen (ruwe as 4-8%), waaronder kalium, calcium en magnesium, evenals een uitgebalanceerde calcium-fosforverhouding. Haver bevat meer kiezelzuur dan andere grassen, wat een positieve invloed heeft op het bindweefsel, zoals pezen en banden. Bovendien is groene haver rijk aan B-vitaminen en essentiële aminozuren.

Al in de tijd van Hildegard von Bingen werd de haverplant omschreven als een „gelukkig makend en gezond voedsel” dat „een opgewekte geest en een heldere verstand” bevordert. In de traditionele geneeskunde wordt groene haver vooral gebruikt als blaasthee bij reinigingskuren en tegen slapeloosheid, nerveuze uitputting of ter verlaging van een verhoogd urinezuurgehalte. Volgens de natuurgeneeskunde heeft groene haver een vochtafdrijvende werking die de natuurlijke ontgifting ondersteunt. Daarom wordt groene haver vaak verwerkt in reinigende kruidenmengsels, bijvoorbeeld ter ondersteuning tijdens de rui (vachtwisseling).

Let er altijd op dat bij het voeren aan paarden alleen groene haver wordt gebruikt die op het juiste moment is geoogst. Te laat geoogste groene haver bevat hoge gehaltes aan suiker en zetmeel en is daardoor vooral voor recreatiepaarden, sobere rassen en paarden met insulineresistentie, hoefbevangenheid in het verleden, Cushing-symptomen of ernstig overgewicht zeer problematisch.

Groene haver kan als gesneden kruid, als thee of in geperste pelletvorm worden gevoerd.

Bronnen

  • Flora Team (25.01.2017): Arzneipflanze des Jahres 2017. Hafer. https://www.flora-pharm.de/blog/wertvoller-hafer/ (zuletzt aufgerufen am 12.02.2023)
  • Fritz, Dr. Christina (2015): Pferde fit füttern. Cadmos Verlag, Schwarzenbek. 4. Auflage.
  • Ganz, Chrischta (06.03.2017): Arzneipflanze des Jahres 2017: Hafer (Avena sativa). Schweizerische Zeitschrift für Ganzheitsmedizin. Aus der Praxis für die Praxis.
  • Schneider, Dr. sc. agr. Kerstin: Die Bedeutung des Grünhafers in der Fütterung des Pferdes.
  • Fukushima M, Matsuyama F, Ueda N, Egawa K, Takemoto J, Kajimoto Y, Yoneda M, Nakano M. Effect of corosolic acid on postchallenge plasma glucose levels. Diabetes Res Clin Pract. 2006;73(2):174-177. doi:10.1016/j.diabres.2006.01.010
  • Miraj, S., & Kiani, S. (2016). Study of pharmacological effect of Avena sativa: A review. Der Pharmacia Lettre, 8(9), 137-40.
  • Bratt, K., Sunnerheim, K., Bryngelsson, S., Fagerlund, A., Engman, L., Andersson, R. E., & Dimberg, L. H. (2003). Avenanthramides in oats (Avena sativa L.) and structure− antioxidant activity relationships. Journal of agricultural and food chemistry, 51(3), 594-600.

Team Sanoanimal
Laatste berichten van Team Sanoanimal (alles zien)