Leestijd 7 minuten  

Het belangrijkste in het kort

  • Lijnzaad is een zeer smakelijk en waardevol voedermiddel voor paarden
  • Lijnzaad is een belangrijke bron van omega-3 vetzuren
  • Gouden lijnzaad is niet beter dan het gebruikelijke bruine lijnzaad
  • Lijnzaadslobber helpt bij maagzweren
  • Lijnzaadolie is voor paarden niet zo gezond als zijn reputatie doet vermoeden

Lijnzaad: Een veelzijdig natuurproduct

Lijnzaadproducten zijn erg populair, zowel in de paardenvoeding als in de menselijke voeding. In elke ruiterwinkel en voerhandel vind je lijnzaadproducten in de vorm van lijnzaadolie, lijnkoeken, slobber, supplementen of snoepjes. Voor paarden vaak bijzonder smakelijk – maar of lijnzaad altijd gezond is, bekijken we in dit artikel in detail.

De geschiedenis en voedingsstoffen van lijnzaad

Lijn, ook bekend als vlas (wetenschappelijke naam: Linum usitatissimum), wordt al meer dan 10.000 jaar gecultiveerd en veelzijdig gebruikt. Oorspronkelijk komt het uit de regio van het oostelijke Middellandse Zeegebied, van waaruit het zich in de loop der eeuwen wereldwijd heeft verspreid.

De zaden van de plant zijn zeer voedzaam vanwege hun hoge gehalte aan vet en eiwitten. Vooral opmerkelijk is het hoge gehalte aan omega-3 vetzuren, met name het ontstekingsremmende alfa-linoleenzuur, dat ongeveer 50% van het vetgehalte uitmaakt. Omega-3 vetzuren bevorderen een gezonde ontstekingsregulatie, versterken het immuunsysteem en ondersteunen de gezondheid van huid en vacht. De in lijnzaad aanwezige vezels en slijmstoffen beschermen de slijmvliezen van maag en darmen en bevorderen een gereguleerde spijsvertering.

Het juiste gebruik van lijnzaad in de paardenvoeding

Wil je de positieve eigenschappen van lijnzaad benutten in de paardenvoeding, dan moet het lijnzaad eerst worden bewerkt. Dit betekent dat het van tevoren gekookt, geweekt in heet water of gemalen moet worden.

Gemalen lijnzaad wordt gebruikt wanneer je je paard een hoogwaardige bron van eiwitten en vetzuren wilt bieden. Dit zorgt ervoor dat de voedingsstoffen optimaal worden opgenomen en niet onverwerkt in de mest terechtkomen.
Maar let op: vanwege het hoge vetgehalte bederft gemalen lijnzaad snel, dus het moet altijd vers gemalen worden voordat je het voert. Lijnzaad kant-en-klaar gemalen kopen wordt minder aanbevolen, omdat het bij opslag aan kwaliteit verliest en vaak met antioxidanten wordt behandeld.

Versgemalen lijnzaad: Een praktische tip

Met een kleine elektrische koffiemolen kun je lijnzaad gemakkelijk vers malen voor het voeren. Het periodiek geven van versgemalen lijnzaad, afgewisseld met andere oliehoudende zaden zoals de OKAPI Wilde Zaden, heeft zich bovendien bewezen als ondersteuning tijdens de vachtwisseling en bij huid- en vachtproblemen.

Voorzichtig bij maagzweren: Heeft het paard acuut last van een maagvliesontsteking of maagzweren, dan moet lijnzaad niet in gemalen vorm gevoerd worden. De scherpe stukjes kunnen de reeds geïrriteerde maagwand verder irriteren. Hier helpt eerder een slobber van gekookt lijnzaad.

Gekookt lijnzaad: Weldaad voor de maag

Lijnzaad heeft bovendien een uitstekende eigenschap die het bijzonder interessant maakt voor paardenvoeding: het wordt slijmerig bij contact met water en deze slijmstoffen vormen een beschermende laag in het spijsverteringskanaal. Dit beschermt de gevoelige slijmvliezen tegen irritaties en bevordert de natuurlijke peristaltiek van de darmen. Vooral bij paarden met een gevoelige maag, maagzweren of een neiging tot koliek is lijnzaadslijm een waardevolle aanvulling.

Paard eet uit een voeremmer
Lijnzaadslobber kan niet alleen een positief effect hebben op de spijsvertering, de meeste paarden vinden het ook bijzonder smakelijk.
© Adobe Stock / zanna_

Bereiding van lijnzaadslijm

Voor de bereiding van lijnzaadslobber wordt 80-100 g lijnzaad met ongeveer twee- tot driemaal de hoeveelheid water op lage temperatuur 10-15 minuten gekookt.
Je kunt spelen met de consistentie van de slobber naar de voorkeur van je paard. Sommige paarden houden van een dikkere slobber, terwijl anderen het juist dunner en vloeibaar waarderen. Over het algemeen geldt dat wanneer je met een houten lepel roert en deze omhoog trekt, je een potlooddikke sliert slobber wilt zien. Dan is de lijnzaadslobber klaar en kan het in een thermosfles of thermobeker worden overgegoten en naar stal worden meegenomen. Voer het handwarm – bijvoorbeeld als topping op een basis van geweekt hooi- of esparcettebrok – in de voerbak van je paard.

Praktische tip: De lijnzaadslobber kan enkele uren voor het voeren worden voorbereid en koel worden bewaard. Voor het voeren kan het met warm water weer op de optimale temperatuur worden gebracht.
Bewaar het niet langer dan een dag, omdat zich schadelijke micro-organismen kunnen vormen.
Omdat de slobber mogelijk de opname van medicijnen of supplementen kan belemmeren, moet er een tijdsinterval van 2-3 uur tussen het voeren van lijnzaadslobber en deze stoffen worden aangehouden.

Als alternatief kun je lijnzaad ook overgieten met heet water en ongeveer 15 minuten laten weken. De slijmvorming is echter niet te vergelijken met die welke door koken op het fornuis wordt bereikt.

Wat je moet weten over het blauwzuurgehalte

Zoals bij veel natuurlijke voedermiddelen, heeft lijnzaad ook minder positieve eigenschappen. In het geval van lijnzaad is dit het hoge gehalte aan blauwzuur. Meer specifiek gaat het om de cyanogene glycosidische voorlopers van blauwzuur, namelijk linustatine en neolinustatine, die door het enzym linase worden omgezet en daardoor giftig worden.

Door het koken van lijnzaad wordt linase geïnactiveerd en daarmee ook het risico van blauwzuurvorming geëlimineerd.
Voer je het lijnzaad gemalen, dan hoef je je bij een dagelijkse hoeveelheid van minder dan 100 g voor een volwassen paard geen zorgen te maken over het blauwzuurgehalte – deze hoeveelheid wordt als volledig veilig beschouwd.

Gouden of bruine lijnzaad?

Er zijn naar schatting ongeveer 180-200 verschillende lijnsoorten. Gouden lijnzaad wordt vaak gepromoot als een alternatief omdat het naar verluidt een lager blauwzuurgehalte heeft dan bruine lijnzaad. De gehaltes variëren echter afhankelijk van de geteelde variëteiten en de groeicondities. In werkelijkheid verschilt het blauwzuurgehalte tussen bruine en gouden lijnzaad meestal nauwelijks. Beide varianten zijn bij een dagelijkse hoeveelheid van minder dan 100 g veilig voor volwassen paarden. De kleur maakt dus geen verschil in het gebruik, hoewel dit vaak wel tot uiting komt in de verschillende prijscategorieën.

Is lijnzaadolie echt een gezond alternatief?

Ook het voeren van lijnzaadolie is wijdverbreid in stallen. Dit wordt als gezond beschouwd, maar heeft enkele nadelen:

  • Lijnzaadolie is zeer gevoelig en oxideert snel. Het moet koel en beschermd tegen licht worden bewaard en na opening snel worden gebruikt om rans worden te voorkomen, wat schadelijk kan zijn voor het paard.
  • Omdat het zo snel rans wordt, wordt het vaak behandeld met conserveermiddelen die niet op het etiket vermeld hoeven te worden.
  • De spijsvertering van het paard kan door het toevoegen van olie gevoelig verstoord raken. Aangezien paarden geen galblaas hebben, mogen alleen zeer kleine hoeveelheden lijnzaadolie worden gevoerd (1 theelepel per voeding).

Meer over het voeren van olie en de impact op de stofwisseling lees je in deze artikelen:
Het voeren van olie – wat zit erachter?, “Olie voeren is ongezond!” Wat zeggen de feiten?
Und in unserem Videobeitrag zum Thema: Ölfütterung – sinnvoll oder nicht?

Daarom verdient het voeren van (vers!) gemalen lijnzaad de voorkeur boven het voeren van lijnzaadolie als je je paard een waardevolle bron van eiwitten en vetten wilt geven die goed kan worden opgenomen.

Hetzelfde geldt voor lijnkoeken en lijnzaadmeel, dit zijn bijproducten van de lijnzaadolieproductie. Deze moeten direct na het productieproces worden behandeld met antioxidanten, omdat de blootgestelde vetzuren anders binnen enkele uren rans worden.

Conclusie: Lijnzaad correct gebruiken

Lijnzaad – in de vorm van versgemalen, gekookt of geweekt lijnzaad – is een waardevolle aanvulling in de paardenvoeding en biedt veel gezondheidsvoordelen. Dankzij de eigenschappen kan het een positief effect hebben op de spijsvertering, de huid en vacht versterken, energie leveren en ontstekingsremmend werken.
Toch moet er op enkele belangrijke punten worden gelet: de juiste bereiding, dosering en opslag zijn essentieel om de positieve eigenschappen volledig te benutten en mogelijke risico’s te vermijden. Bij correct gebruik kan lijnzaad bijdragen aan het welzijn en de prestaties van paarden.

Team Sanoanimal
Laatste berichten van Team Sanoanimal (alles zien)