Lesedauer 5 Minuten  

Overgewicht bij het paard duurzaam verminderen

Het belangrijkste in het kort

  • Radicale voerbeperkingen vergroten het risico op maagzweren, dysbiose en stress – en verslechteren op de lange termijn de stofwisseling.
  • Het jojo-effect ontstaat wanneer het lichaam in de spaarstand schakelt: lagere ruststofwisseling, spierafbraak, hardnekkige vetdepots – en de kilo’s zitten er zo weer aan.
  • Paarden zijn van nature continue eters – lange voerpauzes zijn contraproductief en vormen een gezondheidsrisico.
  • Duurzaam gewichtsverlies vraagt om aangepast ruwvoer, passend stalmanagement en doordachte training in plaats van een „crashdieet”.
  • Niet elk ‘weidekilo’ is een drama; een deel verdwijnt in de winter vanzelf door de hogere energiebehoefte.
  • Eerst goed inschatten, dan handelen: met de Sanoanimal-app vetophopingen onderscheiden van lymfe-oedeem en de juiste maatregelen kiezen.
Inhoud Verbergen
1 Waarom crashdiëten bij paarden geen oplossing zijn
2 Jojo-effect en ‘spaarstand’: wat er tijdens een dieet echt in de stofwisseling gebeurt
3 Continu-eter-fysiologie: waarom afgedwongen voerpauzes riskant zijn
4 Duurzame strategie: kwaliteit, management, beweging
5 Vet of lymfe?
6 Zomerkilo’s zonder paniek – waarom de winter meewerkt

Waarom crashdiëten bij paarden geen oplossing zijn

Na een weiderijke zomer zien veel paarden er voller uit – begrijpelijk dus dat in de herfst de eerste impuls vaak “snel afvallen” is. Maar het drastisch beperken van de voerrantsoenen lost het probleem zelden op. Paarden zijn fysiologisch erop ingesteld om vele uren doorlopend structuur­rijk ruwvoer op te nemen. Worden voerpauzes afgedwongen door de hoeveelheid hooi te verminderen, dan stijgt het risico op maagzweren aanzienlijk. Tegelijk kan de darmflora gemakkelijker omslaan naar een dysbiose, wat de voerbenutting verslechtert en ontstekingsprocessen kan aanwakkeren. Daarbovenop komt stress door te weinig voer – en die maakt afvallen niet makkelijker maar juist moeilijker.

Jojo-effect en ‘spaarstand’: wat er tijdens een dieet echt in de stofwisseling gebeurt

Bij ondervoorziening, bijvoorbeeld door minder hooi te voeren, verlaagt het lichaam het energieverbruik. Het lichaam gaat besparen, want er lijkt een energietekort te heersen. Bovendien is de stofwisseling van het paard niet geoptimaliseerd voor vetafbraak. Daarom breekt het bij een “eet-de-helft”-dieet eerder spieren af en houdt het vast aan vetreserves – er zouden immers nog slechtere tijden kunnen komen.

Komt er na de dieetfase weer meer voer, dan vult het lichaam de depots extra snel aan, liefst met nog wat extra reserve erbij – het klassieke jojo-effect. Voor paarden betekent dit: op korte termijn minder kilo’s op de weegschaal, op lange termijn een ongunstigere stofwisseling en sneller weer aankomen. Dit bouwt zich jaar na jaar verder op, de schildklier raakt op een gegeven moment volledig in de war en het paard eindigt uiteindelijk met EMS of – als het nog langer doorgaat – met Cushing-symptomen.

Continu-eter-fysiologie: waarom afgedwongen voerpauzes riskant zijn

Het paard is een continu-eter. De maag produceert voortdurend maagzuur, dat door ruwe vezels gebufferd moet worden. Langere pauzes betekenen minder buffer, meer zuurcontact met het slijmvlies en daarmee een hoger risico op maagzweren. Bovendien wordt de gelijkmatige passage van voer door het spijsverteringskanaal verstoord, terwijl die juist belangrijk is voor een stabiel microbioom in de dikke darm. Kortom: niet laten hongeren, maar verstandig voeren.

Duurzame strategie: kwaliteit, management, beweging

Gezond afvallen rust op drie pijlers:

  1. Ruwvoerkwaliteit aanpassen (voedingsarm hooi onbeperkt in plaats van dure, nutteloze supplementen).
  2. Doordacht stal- en voerbeheer met continue ruwvoerverstrekking, een kritische blik op alles wat in de voerbak komt en een verbod op “snacken tussendoor” (een snoepje hier, een worteltje daar…).
  3. Gericht trainen om het energieverbruik te verhogen en spiermassa te behouden, terwijl vet wordt afgebouwd door energieverbruik.

Zo blijft de stofwisseling stabiel, het microbioom in balans en het paard mentaal in evenwicht. Want een slecht humeur kennen niet alleen vrouwen als ze niets te eten krijgen.

Vet of lymfe?

Daar komt bij dat niet elke “toename in omvang” bij het paard werkelijk vet is. Lymfatische ophopingen maken paarden snel “rond”, zonder dat er sprake is van klassieke vetzucht. Voordat je de rantsoenwijziging doorvoert, check je de status van je paard met de gratis Sanoanimal-app. Want als het paard lymfatisch is, moet je het therapeutisch net anders aanpakken dan bij een paard dat vet heeft opgeslagen.

Met name bij paarden waarbij in het verleden al “reductiediëten” zijn geprobeerd en die daar schijnbaar eerder meer dan minder van zijn geworden, is vaak sprake van overgewicht door lymfe-inlageringen. Breng je hier de stofwisseling op orde, dan schrikken veel eigenaren hoeveel paard er eigenlijk onder al die lymfe tevoorschijn komt – omdat door het gerantsoeneerde hooi de complete spiermassa is “weggehongerd”.

Zomerkilo’s zonder paniek – waarom de winter meewerkt

Lichte toename van de weide betekent niet automatisch dat je direct moet ingrijpen. Het is de natuurlijke ritme bij wilde paarden om in de zomer aan te komen wanneer er veel voedzaam voer beschikbaar is. In de winter stijgt de energiebehoefte voor thermoregulatie, wat – bij een passende ruwvoerstrategie – de normalisering van het gewicht ondersteunt. Ook wilde paarden vallen de in de zomer aangegeten kilo’s meestal in de winter weer af.

Doorslaggevend is het paard goed te managen: gelijkmatige ruwvoerverstrekking, passende ruwvoerkwaliteit, gebruik van slowfeeders en geen overbodige caloriebronnen (hoe moeilijk we het ook vinden om de voerbak niet met die lekkere slobber te vullen…).

Paarden kun je niet slank voeren – alleen slank managen.

Team Sanoanimal
Laatste berichten van Team Sanoanimal (alles zien)