Hoe je met doordachte hygiëne en soortgerichte voeding de insectendruk drastisch kunt verminderen
Het belangrijkste in het kort
- Mestmanagement: Dagelijks mest verwijderen en opslag op afstand van de stal vermindert de vliegenpopulatie drastisch
- Waterhygiëne: Stilstaand water is een broedplaats voor muggen en moet worden geëlimineerd
- Invloed van voeding: Suikerrijke voeding maakt paarden aantrekkelijker voor bloedzuigende insecten
- Bitterkruiden: Bitter- en looistoffen veranderen de lichaamsgeur en werken afwerend
- Natuurlijke helpers: Zwaluwen, vleermuizen en andere insecteneters verminderen het aantal plaaginsecten
- Strategische planning: Windkanalen en locatiekeuze hebben een grote invloed op de insectendruk
De strijd tegen insecten begint niet pas in de weide, maar al in de stal en bij de voerbak. Met doordacht management en de juiste voedingsstrategie kunnen stalhouders en paardeneigenaren samen de insectendruk voor hun paarden aanzienlijk verminderen – vaak zonder ook maar één vliegendeken nodig te hebben. De natuur biedt ons beproefde oplossingen die we alleen maar op de juiste manier hoeven te benutten.
Mestmanagement: de sleutel tot vliegenbestrijding
Waarom paardenmest insecten magisch aantrekt
Paardenmest is voor stalvliegen wat een vijfsterrenrestaurant is voor fijnproevers: de perfecte plek om te leven en zich voort te planten. De organische bestanddelen, het vocht en de warmte creëren ideale omstandigheden voor de ontwikkeling van larven. Een enkele generatie vliegen kan zich binnen enkele weken ontwikkelen tot een ware plaag als de mest niet consequent wordt verwijderd.
Dagelijks mest weghalen als basisregel
De belangrijkste maatregel tegen vliegen is zo eenvoudig als doeltreffend: dagelijks en grondig mest uitmesten in alle stalruimtes. Het gaat hierbij niet alleen om de zichtbare mestballen, maar ook om vochtige bodembedekking en verborgen hoekjes waar mest zich kan ophopen. Vooral warme plekken, zoals zonnige paddocks of slecht geventileerde stalhoeken, zijn kritisch. Hier vermeerderen vliegen zich bijzonder snel, omdat de verhoogde temperatuur hun ontwikkeling versnelt.
Strategische mestopslag
Net zo belangrijk als het uitmesten is de juiste omgang met de verzamelde mest. De opslag moet zo ver mogelijk van de stal plaatsvinden – bij voorkeur op minstens 100 meter afstand. Vliegen hebben een aanzienlijk actieradius, maar hoe verder de broedplaats verwijderd is, des te minder vliegenoverlast er in de stal is. Een goed aangelegde mesthoop composteert op de juiste manier en wordt daarbij zo warm dat vliegenlarven afsterven. Regelmatig omzetten en een gebalanceerde mix van vochtige en droge materialen bevorderen dit proces.
Watermanagement: broedplaatsen voor muggen elimineren
Verborgen risicobronnen opsporen
Steekmuggen hebben stilstaand water nodig om zich voort te planten. Zelfs de kleinste waterophopingen kunnen binnen enkele dagen uitgroeien tot broedplaatsen voor muggen. Een systematische controle van het hele stalterrein brengt vaak verrassende waterreservoirs aan het licht: vergeten emmers in struiken, verstopte dakgoten, lekkende waterleidingen of plassen die na regenval dagen blijven staan. Ook drinkbakken die zelden worden schoongemaakt, kunnen probleemgebieden worden.
Preventieve waterhygiëne
De oplossing ligt in consequente hygiëne en regelmatige controle. Drinkbakken moeten minstens wekelijks grondig worden gereinigd. Emmers en kuipen mogen niet langdurig met water gevuld blijven staan als ze niet actief worden gebruikt. Bij grotere wateroppervlakken zoals vijvers of regenwateropvangbekkens kunnen vissen als natuurlijke muggenlarvenverdelgers worden ingezet. Ook speciale bacteriepreparaten die muggenlarven doden zijn een milieuvriendelijke optie, maar ze moeten met zorg worden toegepast – en alleen waar er geen andere oplossing mogelijk is, bijvoorbeeld in afwateringssloten op voormalige natte weiden.
Drainage en afwatering
Op de lange termijn moeten probleemgebieden zodanig worden aangepast – bijvoorbeeld met betere drainage, paddockplaten, grind, beplanting of andere maatregelen – dat er geen water meer kan blijven staan. Deze investering loont zich snel door aanzienlijk minder muggenoverlast.
Voeding: Als het voer het paard tot insectenmagneet maakt
Het geheim van het “zoete bloed”
De volkswijsheid dat sommige mensen “zoet bloed” hebben en daarom vaker gestoken worden, bevat meer waarheid dan lange tijd werd aangenomen. Bij paarden is dit verband zelfs nog duidelijker aantoonbaar: de voeding beïnvloedt direct hoe aantrekkelijk een paard is voor bloedzuigende insecten.
Suiker als insectenmagneet
Paarden met een hoge bloedsuikerspiegel zijn bijzonder aantrekkelijk voor muggen en dazen. De reden is simpel: hoe hoger het suikergehalte in het bloed, hoe meer energie het insect per bloedmaaltijd binnenkrijgt. Vanuit evolutionair oogpunt hebben bloedzuigers zich dan ook gespecialiseerd in het herkennen en verkiezen van zulke “rijke” gastheren. Moderne paardenvoeding met suikerhoudende muesli’s, granen en zoete groenten of fruit (zoals wortels!) laat de bloedsuikerspiegel kunstmatig stijgen. Wat goed bedoeld is, maakt het paard juist tot een geliefd doelwit voor insecten.
Probleemvoeders identificeren
Bijzonder kritisch zijn:
- Muesli’s met een hoog suiker- of zetmeelgehalte
- Zoete lekkernijen zoals appels, wortels of de meeste paardensnoepjes
- Verborgen suikers, via toegevoegde melasse, siroop, bietenpulp, appeldroesem e.a.
- Kuilgras (geënsileerd hooi) en andere gistende voeders die het darmmetabolisme belasten – want ook een zure lichaamsgeur trekt insecten aan
De weg naar een insectenwerende voeding
Een soortspecifiek, suikerarm rantsoen maakt paarden aanzienlijk minder aantrekkelijk voor insecten. De basisvoeding moet bestaan uit hoogwaardig, suikerarm hooi. Krachtvoer is vaak overbodig of kan worden vervangen door gezonde producten zoals OKAPI Vier Seizoenenvoer of OKAPI Esparcette kant-en-klaar pellets.
Bitterkruiden: Natuurlijke insectenwering van binnenuit
Hoe bitterstoffen werken
Wilde paarden hebben toegang tot een grote verscheidenheid aan planten met uiteenlopende inhoudsstoffen. Veel van deze planten bevatten bitterstoffen, die niet alleen de spijsvertering ondersteunen, maar ook de lichaamsgeur zodanig veranderen dat insecten het paard vermijden.
Bewezen kruiden tegen insecten
Paardenbloem is een van de meest effectieve natuurlijke middelen tegen insecten en wordt door de meeste paarden met plezier gegeten. De bitterstoffen stabiliseren de darmflora en beïnvloeden de geur van het paard. Ook duizendblad en eikenschors hebben vergelijkbare eigenschappen en zijn tegelijk goed voor de darmgezondheid. Veel paarden zoeken daarom doelgericht naar eikels of knabbelen aan eikenblad, als ze de kans krijgen. Bijvoet en alsem staan traditioneel eveneens bekend als insectenwerend, maar moeten met mate gevoerd worden, omdat ze zeer bitter zijn – vooral alsem wordt puur vaak helemaal niet gegeten.
Juiste dosering en toepassing
Bitterkruiden mogen niet langdurig en in grote hoeveelheden gevoerd worden, maar bij voorkeur als kuur van 2 tot 3 weken. Een mengsel van verschillende kruiden is vaak effectiever dan het voeren van afzonderlijke planten. De kwaliteit is belangrijk: kies voor kruiden van farmaceutische kwaliteit of voor mengsels van producenten die zulke kwaliteit aanbieden. Gedroogde kruiden verliezen snel hun werkzame stoffen en moeten daarom donker en droog worden bewaard.
Pas op met wondermiddelen
Knoflook wordt als insectenwerend middel eerder afgeraden, omdat de hoeveelheden die nodig zijn voor een effectief effect bij paarden tot bloedarmoede kunnen leiden. Ook andere “geheime tips” moeten kritisch worden bekeken en alleen na overleg met een dierenarts of een deskundige therapeut worden toegepast.
Natuurlijke bondgenoten stimuleren
Zwaluwen: De meest effectieve vliegenjagers
Eén enkele zwaluw eet dagelijks meerdere duizenden insecten. Boerenzwaluwen jagen bij voorkeur in de buurt van stallen, terwijl huiszwaluwen ook in de buitenruimte actief zijn. Het aanbieden van nestgelegenheden en het vermijden van verstoring tijdens het broedseizoen kan de populatie van deze nuttige vogels bevorderen. Een stal zonder zwaluwen is een trieste plek.
Vleermuizen als nachtelijke helpers
Vleermuizen zijn gespecialiseerd in nachtactieve insecten en kunnen in één nacht hun eigen lichaamsgewicht aan muggen verorberen. Vleermuiskasten in de buurt van de stal trekken deze efficiënte jagers aan.
Andere natuurlijke vijanden
Ook andere vogels zoals gierzwaluwen, witte kwikstaarten of zelfs spinnen leveren waardevolle diensten bij het bestrijden van insecten. Een natuurvriendelijke stalomgeving met schuilplaatsen en nestmogelijkheden bevordert deze biodiversiteit.
Strategische locatieplanning
Wind als natuurlijke insectenbescherming
Insecten hebben bij wind veel meer moeite om te landen, waardoor winderige kustgebieden vaak veel minder last hebben van hinderlijke insecten dan windstille regio’s. Door een slimme plaatsing van hagen kan de natuurlijke wind worden gekanaliseerd en versterkt. Belangrijk is dat de hagen in de lengterichting van de heersende wind worden geplant, zodat een constante luchtstroom ontstaat.
Locatiekeuze bij nieuwbouw
Bij het plannen van nieuwe stallen moet de insectendruk vanaf het begin worden meegenomen. Stallen in de buurt van natte gebieden of stilstaand water hebben van nature een hogere insectenpopulatie. Ook de oriëntatie ten opzichte van de heersende wind en de mogelijkheid tot natuurlijke schaduw beïnvloeden de hoeveelheid insecten.
Mikroklimaat optimaliseren
Zelfs bij bestaande gebouwen kunnen kleine veranderingen grote effecten hebben. Het verwijderen van windblokkerende obstakels, het creëren van luchtstroken of gerichte beplanting kan het microklimaat zo aanpassen dat insecten zich er minder prettig voelen. Er zijn bovendien boom- of struiksoorten die hun omgeving onaantrekkelijk maken voor insecten. Biergartens zijn bijvoorbeeld traditioneel beplant met kastanjebomen – niet zonder reden. Boeren, die altijd al goed naar de natuur keken, zetten al generaties lang geraniums voor hun slaapkamerraam omdat de geur van geraniol vliegen en muggen op afstand houdt. Voor de huisdeur werd vaak bewust een walnotenboom geplant, waaronder een bankje voor de avondrust stond – zo kun je met de hulp van de natuur de vervelende beestjes slim te lijf gaan.
Een holistische aanpak voor duurzaam succes
De meest effectieve insectenbestrijding combineert al deze strategieën in een holistisch concept. Stalhygiëne, doordachte voeding en het stimuleren van natuurlijke vijanden vullen elkaar aan en creëren een omgeving waarin insecten zich niet thuis voelen. Het grote voordeel: deze maatregelen zijn niet alleen effectief tegen insecten, maar bevorderen ook de gezondheid van het paard én de biodiversiteit op het erf. Zo ontstaat een natuurlijk evenwicht dat zonder chemische middelen of overdreven technische hulpmiddelen kan functioneren.
🇬🇧 We are an experienced team of therapists specializing in feed consultation and integrated therapies for horses. With extensive experience in treating metabolic issues, we focus on natural, species-appropriate feeding and proven naturopathic remedies to enhance your horse's health. Benefit from our expertise to ensure the well-being of your horse.
