Van ziektes tot stress: waarom vliegen, muggen en dazen serieuze problemen kunnen veroorzaken.
Het belangrijkste in het kort
- Ziekteoverbrengers: Vliegen dragen gevaarlijke bacteriën en virussen over tussen paarden
- Pijnlijke steken: Dazen en muggen veroorzaken langdurige zwellingen en ontstekingen
- Oogproblemen: Conjunctivitis en tranende ogen door vliegenoverlast
- Psychische stress: Aanhoudende insectendruk kan tot gedragsstoornissen leiden
- Zomereczeem: Allergische reacties op insectenspeeksel met ernstige gevolgen
- Wondgenezing: Vertraagd herstel door voortdurende besmetting van open plekken
De meeste paardeneigenaren zien vliegen, muggen en dazen vooral als vervelende lastposten. Daarbij vergeten ze vaak dat deze kleine plaaggeesten serieuze gezondheidsrisico’s voor hun viervoeters kunnen vormen. Van de overdracht van gevaarlijke ziekten tot psychische belasting – de gevolgen van een insectenplaag gaan veel verder dan wat op het eerste gezicht zichtbaar is.
Vliegen worden nog steeds onderschat als ziekteoverbrengers
Bacteriebommen met vleugels
Stalvliegen lijken onschuldig, maar zijn ware bacteriebommen. Deze insecten hebben een voorliefde voor mest, maar ook voor vochtige lichaamsdelen zoals neusgaten, ooghoeken en open wonden. Hun poten en monddelen fungeren als transportmiddel voor allerlei ziekteverwekkers.
Het probleem zit in hun gedrag: een vlieg die zojuist op een geïnfecteerde wond van het ene paard heeft gezeten, vliegt vervolgens naar het gezicht van een ander paard om daar traanvocht te drinken. Bacteriën, schimmels en zelfs virussen worden zo moeiteloos van dier op dier overgedragen.
Toename van ooginfecties
Vooral conjunctivitis komt vaak voor als gevolg van vliegenoverlast. De gevoelige oogstreek reageert extreem gevoelig op de bacteriën die vliegen aan hun poten meedragen. Wat begint met een lichte roodheid, kan zich snel ontwikkelen tot een hardnekkige of zelfs etterige ontsteking die diergeneeskundige behandeling vereist. Tranende ogen zijn vaak het eerste teken – maar juist dat vocht trekt nog meer vliegen aan. Er ontstaat een vicieuze cirkel die zonder consequente behandeling en vooral effectieve vliegenafweer moeilijk te doorbreken is.
Problemen bij wondgenezing
Open wonden van welke aard dan ook trekken vliegen net zo sterk aan als een mesthoop. Door de constante besmetting met telkens nieuwe insecten wordt het genezingsproces sterk vertraagd en kunnen chronische ontstekingen ontstaan. Zelfs de kleinste verwondingen kunnen zo uitgroeien tot langdurige problemen.
Vliegende bloedzuigers met pijnlijke gevolgen
Dazen: de pijnlijkste onder de plaaggeesten
Dazensteken behoren tot de meest pijnlijke insectenbeten die er zijn – dat kan iedereen bevestigen die er ooit een door een rijbroek heen heeft gehad. Deze robuuste vliegen hebben krachtige monddelen die letterlijk de huid opensnijden. De beet zelf is al pijnlijk, maar de gevolgen kunnen wekenlang aanhouden.
Het speeksel van dazen bevat stoffen die bloedstolling tegengaan, zodat het bloed vloeibaar blijft. Tegelijkertijd roepen deze stoffen heftige immuunreacties op. Zwellingen ter grootte van een kippenei zijn geen uitzondering, en de getroffen plekken kunnen dagenlang warm en pijnlijk blijven. Geen wonder dat veel paarden op weiden met dazenpaniekachtig op en neer rennen in een poging eraan te ontsnappen.
Muggen, knutten, culicoïdes & co: klein maar gemeen
Steekmuggen en hun verwanten zijn weliswaar kleiner dan dazen, maar hun schadelijke potentieel is niet te onderschatten, juist door hun massale voorkomen. Hun beten jeuken intens en kunnen bij gevoelige paarden leiden tot flinke zwellingen. Vooral problematisch wordt het wanneer paarden een allergie ontwikkelen voor het muggenspeeksel, wat kan leiden tot zomereczeem. Als paarden zich de jeukende plekken openwrijven, ontstaan vaak secundaire huidinfecties die langdurig behandeld moeten worden – vooral als er op stal ook nog eens veel vliegen rondvliegen.
Virusoverdracht: een groeiende dreiging
Muggen kunnen ook drager zijn van gevaarlijke virussen. Het Westnijlvirus, dat oorspronkelijk uit warmere streken komt, verspreidt zich steeds meer richting het noorden. Bepaalde steekmuggen fungeren als tussengastheer en kunnen het virus bijvoorbeeld van wilde vogels (de oorspronkelijke gastheren) op paarden overdragen.
De symptomen variëren van koorts en apathie tot ernstige neurologische uitval. In ernstige gevallen kan een infectie fataal zijn. Daarom is preventie met insectenbescherming in risicogebieden bijzonder belangrijk.
Psychische belasting door aanhoudende insectenstress
Als ontspanning onmogelijk wordt
Paarden die voortdurend worden geteisterd door insecten kunnen geen rust vinden. In plaats van ontspannen te grazen of te dommelen, zijn ze voortdurend bezig met het afweren van vliegen en muggen. Deze chronische spanning leidt tot meetbare stress die het algehele welzijn aantast.
Gedragsstoornissen als gevolg
In bijzonder zwaar getroffen gebieden ontwikkelen sommige paarden opvallend gedrag. Constant met het hoofd schudden (headshaking), nerveus heen en weer lopen of extreme schrikachtigheid kunnen het gevolg zijn. Deze stoornissen verminderen niet alleen de levenskwaliteit van het paard, maar maken ook het omgaan met het dier en het rijden moeilijk tot gevaarlijk.
Veranderingen in eetgedrag
Paarden die voortdurend worden lastiggevallen door insecten eten vaak minder of eten haastig en onrustig. De constante onderbreking tijdens het grazen kan leiden tot gewichtsverlies en tekorten aan voedingsstoffen – vooral bij paarden die sowieso al mager zijn of moeilijk op gewicht blijven. Het is belangrijk om vooral die paarden goed in de gaten te houden die in de zomer op de weide staan en dus dag en nacht gedurende meerdere maanden buiten zijn. Veel eigenaren gaan ervan uit dat dit de meest natuurlijke vorm van paardenhouderij is en brengen de warme zomermaanden liever door aan het meer of op vakantie dan in de stal – om dan aan het eind van het weideseizoen geschokt een duidelijk vermagerd en gestrest paard terug te vinden.
Zomereczeem: wanneer het immuunsysteem overreageert
Allergische reactie met ernstige gevolgen
Zomereczeem is de extreemste vorm van een reactie op insectenbeten. Aangetaste paarden ontwikkelen een heftige allergische reactie op het speeksel van bepaalde muggen (knutten, culicoides). Wat bij gezonde paarden slechts een klein bultje veroorzaakt, leidt bij eczeempaarden tot intense jeuk – tot aan het volledig verliezen van manen en staart, waardoor deze paarden zich nog slechter kunnen verdedigen tegen de insecten.
De vicieuze jeukcirkel
De getroffen paarden schuren zich vaak zo intensief dat er open, bloedende wonden ontstaan. Deze wonden genezen slecht en raken vaak geïnfecteerd met bacteriën. Hierdoor neemt de jeuk nog verder toe en ontstaat er een vicieuze cirkel die zonder consequente behandeling nauwelijks te doorbreken is.
Langdurige schade mogelijk
Onbehandeld zomereczeem kan leiden tot blijvende huidschade. Kale plekken, littekenweefsel en chronisch verdikte huid blijven vaak zelfs na succesvolle behandeling zichtbaar. Vroege tussenkomst is daarom essentieel.
Verborgen stofwisselingsproblemen maken het paard aantrekkelijk voor insecten
Meer dan alleen oppervlakkige symptomen
Interessant is dat er achter veel insectenproblemen vaak dieperliggende stofwisselingsstoornissen schuilgaan. Paarden met een verstoorde ontgiftingsfunctie of een stofwisselingsdisbalans hebben vaak veel meer last van insecten dan hun gezonde kuddegenoten. Bovendien reageren ze meestal ook veel heftiger op insectenbeten en genezen wondjes door hun stofwisselingsproblemen vaak trager.
Zo gaat zomereczeem bijvoorbeeld vaak gepaard met een zogenaamde kryptopyrrolurie (KPU) – een stofwisselingsstoornis. Ook in het verhaal over “zoet bloed”, waarvan gezegd wordt dat het muggen aantrekt, zit een kern van waarheid: hoe hoger het bloedsuikerniveau, des te meer energie een bloedzuiger uit een bloedmaaltijd kan halen. Een paard met insulineresistentie en daardoor chronisch verhoogde bloedsuikerspiegels is dus daadwerkelijk een aantrekkelijkere prooi voor muggen of dazen dan een paard met een stabiele bloedsuikerhuishouding.
Vroege herkenning is cruciaal
De heftigheid van de reactie op insectenbeten kan dus ook een waarschuwingssignaal zijn voor onderliggende gezondheidsproblemen. Paarden die opvallend veel last hebben van insecten of plotseling heftig reageren op beten, moeten zeker op stofwisselingsstoornissen onderzocht worden. Een deskundige voedingsadviseur kan hierbij ondersteuning bieden.
Wanneer professionele hulp nodig is
Niet elke insectenbeet vereist onmiddellijk diergeneeskundige behandeling. Er zijn echter alarmsignalen waarbij dringend moet worden ingegrepen:
- Hevige zwellingen die na 24 uur niet afnemen
- Etterende ontstekingen op de plaats van de beet
- Aanhoudende oogproblemen met overvloedige traanvorming
- Gedragsveranderingen door extreme insectenstress
- Open wonden door overmatig schuren
- Koorts in combinatie met insectenbeten
Het gevaar van insecten wordt vaak onderschat, terwijl deze kleine plaaggeesten aanzienlijke gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Een bewuste omgang met het onderwerp en tijdige beschermingsmaatregelen kunnen veel leed voorkomen en de levenskwaliteit van onze paarden aanzienlijk verbeteren.
🇬🇧 We are an experienced team of therapists specializing in feed consultation and integrated therapies for horses. With extensive experience in treating metabolic issues, we focus on natural, species-appropriate feeding and proven naturopathic remedies to enhance your horse's health. Benefit from our expertise to ensure the well-being of your horse.
