Open stallen, uitlopen en paddock trails hoeven en moeten geen kale, hoekige zandwoestijnen zijn. Je kunt perfect een stukje natuur in de leefruimte van de paarden integreren in de vorm van struiken, bomen, heesters en kruiden wanneer deze slim zijn geplaatst.
Bladeren en bloemen, twijgen, schors, knoppen en zelfs fruit zijn goed voor paarden en maken het dieet gevarieerder en spannender voor je liefste viervoeter.
Bovendien vormen levende hagen en bloeiende stroken een veilige schuilplek voor insecten, vogels en andere kleine dieren, zodat de stal een klein maar fijn ecosysteem kan worden.
Bomen, struiken en andere planten kunnen buiten de omheining worden geplant langs de paardenweide, de rijbak, de paddock of de paddock trail of – omheind – in het midden van de uitloop. Dit ziet er niet alleen heel mooi uit, maar levert ook een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit en natuurlijk aan het bezig houden van onze paarden en het aanvullen van hun voeding.
Ze kunnen hun verkennings- en speelgedrag bevredigen met takken en twijgen. Het komt ook de kauwbehoefte van paarden ten goede als ze de voorkeur geven aan takken uit de heg in plaats van aan de dure houten omheining of de mooie stalwand te knagen.
De beplanting in de open stal biedt meer dan alleen knabbelplezier voor de paarden
Geschikte beplanting kan ook worden gebruikt om verschillende plekken in de open stal te structureren of te scheiden. Dit kan gebruikt worden om bescherming tegen de wind en om schaduw te bieden en om de loopafstand van de hooiruif naar het water te verlengen, zelfs als er geen mogelijkheid is om een trail aan te leggen. Zelfs als je geen eigen stal hebt en niets mag planten, is het de moeite waard om iets te weten over eetbare planten die geschikt zijn voor paarden. Want elk paard is blij met een cadeautje van takjes of zelfs een kleurrijk boeket, waar je veel langer op kunt knabbelen dan op een gewoon snoepje (en het is nog gezonder ook!).
Bescherming tegen de wind en de zon, een schuilplaats voor vogels die de vervelende vliegen en dazen opeten, of voor het losmaken en draineren van de grond: vooral bomen en struiken bieden zo’n enorme toegevoegde waarde dat het zeker de moeite waard is om ze eens van dichterbij te bekijken. Niet elke struik is eetbaar voor paarden en niet elke boom is geschikt voor elke locatie.
Bomen en struiken
Bomen en struiken zijn bijzonder geschikt om als haag buiten de omheining te planten. Als ze dwars op de windrichting worden geplant, bieden ze de paarden een uitstekende bescherming tegen slecht weer. Als de stal echter in een waterrijk gebied staat, is het beter om ze langs de windrichting te planten, want in de zomer maakt elk briesje het moeilijker voor de vervelende bloedzuigers om de paarden aan te vallen. In dergelijke stallen is het de moeite waard om zowel hooirekken met tocht (voor de zomer) als beschut tegen de wind (voor de winter) aan te bieden, bijvoorbeeld achter een L-vormige haag of afdak. Bomen zijn populaire bronnen van schaduw in de zomer en bieden ook bescherming tegen de enkele regenbui in de herfst en winter. Paarden geven hier meestal de voorkeur aan boven een gesloten schuilstal, omdat ze zo beschermd zijn tegen het weer maar toch een panoramisch uitzicht hebben op wat er op het erf gebeurt. Bomen en struiken absorberen ook enorme hoeveelheden water en zijn daarom van onschatbare waarde bij modderbeheer. Als de uitloop licht aflopend wordt aangelegd en de holtes die zo ontstaan worden beplant met bomen en struiken die geen probleem hebben met “natte voeten”, zoals wilgen, berken of elzen, dan zal het moeras van de uitloop in de winter snel tot het verleden behoren.
Welke bomen en struiken zijn geschikt om in de open stal te planten?
Bij het beplanten van de open stal is het natuurlijk belangrijk om ervoor te zorgen dat er bomen en struiken worden gekozen die veilig – d.w.z. niet giftig – zijn voor de paarden. Hieronder vind je een lijst met enkele geschikte en niet-giftige planten:
els (Alnus glutinosa): De els is een zeer snelgroeiende boom die extreem groot kan worden. Elzen behoren tot de berkenfamilie en hebben daarom vergelijkbare eigenschappen. Ze houden er ook van om zich op een vochtige ondergrond te vestigen, waardoor ze perfect zijn voor uitlopen waar het water na een regenbui in blijft staan. De paarden eten graag van de takken en bladeren. Elzen zijn pioniersplanten, ze bereiden de grond voor op andere planten. Ze gedijen eigenlijk het liefst aan de randen van wateren en moeraslanden, ze verbruiken veel water en zorgen er op de lange termijn voor dat water sneller kan wegsijpelen. Samen met berken en wilgen zijn ze ideaal voor zeer natte kuilen in de paddock of drainagesloten langs de omheining, waar het water via hellingen naartoe wordt geleid.
Haagbeuk (Carpinus betulus): behoort ook tot de berkenfamilie en is daarom geen echte beuk. Deze boom behoudt zijn blad tot ver in de winter, is ook zeer tolerant voor snoei en is daarom ideaal als haag om privacy te bieden en ook als herfstwindscherm voor paarden. De haagbeuk heeft weinig ruimte nodig en vindt het niet erg om aan geknabbeld te worden, wat de meeste paarden maar al te graag doen. Omheinde haagbeukenhagen zijn een goede manier om open stallen en uitlopen in verschillende gedeeltes te structureren en wandelroutes uit te breiden.
Berges (Sorbus aucuparia): In de volksmond ook wel “lijsterbes” genoemd met zijn felrode vruchttrossen. Hij behoort tot de rozenfamilie. Het is een zeer waardevolle voedselplant voor insecten, vogels en zoogdieren. In het voorjaar produceert de lijsterbes prachtige witte bloemen en in de herfst de opvallende oranjerode vruchten. De lijsterbes stelt absoluut geen eisen aan de bodemgesteldheid en is ook extreem wind- en vorstbestendig. De bladeren bevatten veel magnesium, dat de boom gebruikt om zichzelf te bemesten. Paarden knabbelen ook graag aan de bladeren. In de natuurgeneeskunde wordt gezegd dat ze een positief effect hebben op hoesten en bronchitis. De bessen, die in botanische zin eigenlijk appels zijn, bevatten echter parasorbinezuur als ze rauw zijn, wat in zeer grote hoeveelheden tot maagklachten kan leiden. Parasorbinezuur smaakt extreem bitter, dus de bessen worden meestal niet aangeraakt, maar je moet oppassen bij bijzonder gulzige paardenmonden. Na de eerste vorst wordt het parasorbinezuur omgezet in sorbinezuur, dat dan zoet smaakt en zijn giftigheid verliest. Als je het niet zeker weet, kun je de lijsterbessen ook zo planten dat hun vruchten buiten de omheining terechtkomen, zodat de paarden er niet bij kunnen. Vogels gebruiken ze graag als herfst- en wintervoedsel.
Berk (Betula pendula): Een niet veeleisende plant die goed tegen veel vocht kan. In de regel eten paarden de schors van de boomstam niet, omdat de berk looistoffen afscheidt die niet bijzonder smakelijk zijn. Verse twijgen en bladeren worden echter ook graag geknabbeld, net als de schors als die gedroogd is. De flavonoïden uit de berkenbladeren remmen het enzym ACE, wat leidt tot een verhoogde uitscheiding van natrium en water. De diuretische werking wordt vooral gebruikt bij urineweginfecties, nierproblemen en urinegruis. De berk is een integraal onderdeel van verschillende “nierkruidenmengsels”.
Hazelnoot (Corylus avellana): De hazelaar groeit meestal als een meerstammige, rechtopstaande struik en wordt slechts ongeveer vijf meter hoog. De hazelaar gedijt het best op bodems met een hoog humusgehalte. Extreme wateroverlast of zeer zanderige, droge bodems zijn niet zo geschikt voor deze struik. De bladeren bevatten flavonoïden, tannines en essentiële oliën, waarvan gezegd wordt dat ze de galstroom stimuleren en een ontstekingsremmend effect hebben op de slijmvliezen van de luchtwegen en de darmen. Een licht antioxidant effect ondersteunt ook het immuunsysteem. Zowel bladeren als takken en verse twijgen zijn erg populair om op te knabbelen.
Krabappel/wilde appel (Malus sylvestris): Krabappel groeit graag op voedselrijke, goed gedraineerde grond, dus hij is meer geschikt voor de rand van de uitloop waar de grond nog niet verdicht is door de paarden. Hij kan hoogtes bereiken tot 10 meter. Soms groeit hij echter meer als een struik en blijft dan aanzienlijk kleiner. De takken en twijgen hebben korte twijgen met doornen, die desondanks meestal zonder problemen door de paarden worden gegeten. De appelbloesem in de lente en de kleine, mooie vruchten in de herfst maken de krabappel erg waardevol voor bijen en vogels. De vrucht is veel zuurder dan je gewend bent van gewone appels. Paarden eten gevallen fruit of fruit dat binnen hun bereik is, maar natuurlijk met veel plezier. Je moet er daarom voor zorgen dat de paarden – afhankelijk van de grootte van de kudde – niet onbeperkt toegang hebben tot de bomen. Als er maar twee paarden elke dag op nieuwe appels wachten, moet je het gebied als het fruit rijp is uit voorzorg omheinen.
Bospeer / wilde peer (Pyrus pyraster): Net als de wilde appel groeit de bospeer graag in voedselrijke, goed doorlatende grond. De boom bereikt een hoogte van 8 tot 20 meter, maar komt ook voor als middelgrote struik met een hoogte van twee tot vier meter. Er zitten ook doornen op de korte twijgen, maar dit weerhoudt de meeste paarden er niet van om eraan te knabbelen. Wild fruit is ecologisch zeer waardevol voor bijen, vogels en kleine zoogdieren. Het is ook een echte blikvanger voor mensen dankzij de mooie bloemen en de vruchten als kleurenpracht in de herfst. Als je zo plant dat gulzige paardenmonden niet eindeloos de boomtoppen kunnen bereiken om te knabbelen, zou wat wild fruit niet mogen ontbreken in een divers paardengebied. De bladeren, twijgen en schors die ze over het hek kunt bereiken zijn natuurlijk ook lekker.
Vlierbes (Sambucus nigra): De meeste paarden lijken helemaal niet van zwarte vlier te houden en eten het daarom meestal niet, zelfs niet als het onbeschermd midden in de uitloop staat. Alleen in het beginstadium heeft het bescherming nodig, wanneer het nog zo klein is dat het gemakkelijk vertrapt wordt. Vlier houdt van stikstofrijke bodems en groeit daarom bijzonder goed in de uitloop van paarden en langs mesthopen, waar de bodem verzadigd is met stikstof uit de urine van de paarden. Als de kleine vlierstruik eenmaal is uitgegroeid tot een grote struik, meestal tussen de 4 en 7 meter, gebruiken de paarden hem graag voor schaduw en bescherming tegen insecten. Van vlierbessen wordt gezegd dat ze een heel specifieke geur hebben die vervelende vliegende insecten op afstand houdt. De paarden blijven er daarom graag in de buurt in tijden van zware insectendruk. De knoestige takken worden ook vaak gebruikt als krabborstels. Als je vlierbessen plant, moet je ervoor zorgen dat je geen dwergvlierbessen gebruikt, die meestal verkrijgbaar zijn als kleine sierstruiken in tuincentra, omdat ze in alle opzichten giftig zijn.
Lindeboom (Tilia cordata): De winterlinde wordt in de natuurgeneeskunde beschouwd als een geneeskrachtige plant. De bloemen versterken het immuunsysteem, verzorgen geïrriteerde luchtwegen, hebben een krampstillend, vochtafdrijvend en koortswerend effect en hebben ook een kalmerend effect op de zenuwen. Afhankelijk van de soort kunnen sommige lindebomen erg oud worden. De winterlinde wordt meestal 15 tot 25 meter hoog en is een zeer krachtige boom. De zeer nectarrijke lindebloesems zijn ook erg interessant voor hommels en bijen. Paarden zijn ook dol op de zoete bloemen, maar ze smullen ook van alle andere delen van de boom. Door de latere grootte van de boom en de spreidende kroon kunnen lindebomen worden aangeplant om uitstekende schaduw te bieden, maar ze moeten wel worden omheind of de stam moet goed worden beschermd, anders knagen de paarden de schors zodanig aan dat de boom afsterft.
Populier (Populus): Populieren groeien ongelooflijk snel en zijn ook erg hoog, maar de meeste soorten zijn niet zo breed. Ze kunnen ongeveer een meter per jaar groeien en daarom worden ze vaak gebruikt om hout te winnen voor de papierproductie. Populieren verdragen het ook om flink gesnoeid te worden. Ze houden van vochtigere plekken, maar kunnen niet goed tegen droge omstandigheden. Dit maakt ze dan weer interessant voor de kuilen op paddock of trail, omdat ze geen probleem hebben met “natte voeten” na hevige of langdurige regenval. Vooral de schors en knoppen bevatten salicine, salicortine en populine, die ontstekingsremmend en pijnstillend werken. De tannines die het bevat hebben een kiemdodende en wondhelende werking en een positief effect op de spijsvertering. Populierenhars wordt verzameld door bijen en is een bestanddeel van propolis, de hars die de bijenkorf gebruikt om zichzelf te beschermen tegen infecties. Net als berken moeten populieren echter op tijd gekapt worden. Zoals alle houtachtige planten die heel snel groeien, is hun hout niet bijzonder stabiel, zodat ze als volwassen bomen snel afbreken of omvallen bij stormen, wat een verhoogd risico op ongelukken met zich meebrengt (ook voor stabiele gebouwen en omheiningen!). Als je ze echter regelmatig terugsnoeit of kapt zodra ze onstabiel beginnen te worden en vervolgens nieuwe plant, is dit geen probleem.
Wilgen (Salix): Er zijn veel verschillende soorten wilgen, van hangwilgen tot zilverwilgen en korfwilgen. Al deze planten kunnen goed tegen snoeien en zijn daarom ook “voedertolerant” voor de paardenstal. Het zijn natuurgeneeskundig en ecologisch waardevolle, zeer krachtige loofbomen. Weiden zijn aangepast aan vochtige locaties en zijn heel goed in staat om zeer natte plekken in de paddock of paardenweide op te drogen. Samen met elzen, berken en eventueel populieren vormen ze de ideale beplanting voor vochtige plekken en drainagesloten. Vroegbloeiende soorten zijn vooral belangrijk voor hommels, wilde bijen en honingbijen. De opvallende “wilgenkatjes” in de lente bevatten veel nectar tijdens hun bloeiperiode. Sommige wilgensoorten bloeien al in maart, wanneer de natuur op veel plaatsen nog maar weinig andere alternatieven voor insecten biedt. De schors van de wilg bevat actieve ingrediënten zoals fenolglycosiden, salicine en salicinederivaten, die onder andere een pijnstillende werking hebben. Pas in de lever wordt salicine gemetaboliseerd tot het pijn- en ontstekingsremmende salicylzuur, een voorloper van acetylsalicylzuur. Deze bekende pijnstiller (“Aspirine”) wordt over het algemeen niet gebruikt bij paarden, omdat het schade aan het maagslijmvlies kan veroorzaken. Omdat de natuurlijke salicine echter pas in de lever wordt gemetaboliseerd, wordt dit negatieve effect volledig geëlimineerd, waardoor wilgenschors ideaal is voor paarden. Salycilaten verbeteren de stromingseigenschappen van het bloed. De flavonoïden werken ook synergetisch, d.w.z. ze versterken het beschreven pijnstillende en ontstekingsremmende effect. Dit maakt wilgen bijzonder aantrekkelijk voor paarden met hoefbevangenheidsproblemen. Daarnaast hebben wilgenbladeren een vochtafdrijvende en drainerende werking, daarom worden ze vaak gebruikt om het ontgiftingsproces te ondersteunen. Paarden metaboliseren de ingrediënten zeer snel, je kan wilgen dus altijd beschikbaar stellen in de uitloop. Wedstrijdruiters moeten echter altijd rekening houden met de relevantie van doping.
Meidoorn (Crataegus): Deze zeer doornige, grote struik draagt een zeer mooie witte bloem in de lente en rode vruchten in de herfst. Meidoorn wordt ongeveer 3-5 meter hoog en groeit woekerend, dicht en doornig. Later wordt het een moeilijk doordringbare muur, wat hem geschikt maakt voor de buitenste begrenzing van een paardenweide of paddock.
Vooral als de omheining van de uitloop of paddock grenst aan wegen of voetpaden, is de meidoorn van onschatbare waarde om goedbedoelende mensen ervan te weerhouden de paarden over de omheining te voeren. Alles aan meidoorn is gezond voor paarden. Ondanks de doornen knabbelen paarden er graag aan. Vooral senioren profiteren van de cardiovasculaire eigenschappen. Bladeren, bloemen en vruchten zijn allemaal populair bij paarden. Ook vogels zijn dol op de prachtige rode vruchten.
Duindoorn (Hippophae rhamnoides): Een winterharde struik die tot 5 meter hoog kan worden. Met zijn lange wortels kan duindoorn ook voet aan de grond krijgen op droge, zeer zanderige, schrale bodems waar andere planten nauwelijks een kans maken. Ze is daarom geschikt voor droge, zuidelijk georiënteerde plaatsen die veel zon krijgen. De opvallende oranje vruchten zijn echte superfoods en bevatten veel vitamines, waaronder vitamine B12, die anders bijna alleen in dierlijk voedsel te vinden is.
Het vitamine C-gehalte is vier tot tien keer hoger dan in citrusvruchten. De vruchten bevatten meervoudig onverzadigde vetzuren, waardoor ze erg interessant zijn voor paarden die gevoelig zijn voor droge huid, jeuk of ernstige roos. Duindoorn is, zoals de naam al doet vermoeden, erg stekelig, maar de paarden ontwikkelen een grote vaardigheid in het oogsten van de heerlijke en waardevolle vruchten. Ze eten ook graag de takken op, dus hij moet omheind worden om te overleven. Het is altijd verbazingwekkend hoe behendig paarden doornige planten zoals duindoorn, meidoorn of bramen eten zonder hun mond te verwonden. Als je duindoorn wilt planten en de vruchten ervan aan je paarden wilt aanbieden, ben je mannelijke en vrouwelijke planten nodig.
Sleedoorn (Prunus spinosa): De sleedoorn is in het vroege voorjaar bedekt met vele kleine witte bloemen en is daarom waardevol als vroege bijen- en vlinderweide; voor sommige vlindersoorten is het zelfs essentieel om te overleven. Na de eerste vorst zijn de zwartblauwe vruchten de hele winter voedsel voor vogels en kleine knaagdieren. Sloes zijn zeer stekelige struiken van ongeveer 4 tot 5 meter hoog. Ze hebben de neiging om langzaam te groeien, maar in goede grond vormt de struik veel uitlopers en kan dan andere planten gedeeltelijk overwoekeren. Sleedoorn kan zo een echt ondoordringbare doornhaag worden. Daarom is sleedoorn, net als meidoorn, ideaal om wandelaars ervan te weerhouden paarden te voeren. In de natuurgeneeskunde worden bloemen en vruchten gebruikt om maag- en darmstoornissen en ontstekingen in de mond en keel te behandelen.
Wilde roos, hondsroos (Rosa canina): groeit als een zeer stekelige struik, kan goed tegen snoeien en is ook geschikt voor het maken van een stekelige haag, omdat hij ook worteluitlopers vormt. De paarden eten meestal alleen de jonge, verse twijgjes die nog niet zo extreem houtachtig zijn. Vooral de vruchten zijn populair: rozenbottels. Ze oogsten de vrucht, die rijk is aan vitamine C, K, bètacaroteen en antioxidanten, vakkundig met puntige lippen. De galactolipiden die het bevat hebben ook een licht ontstekingsremmend effect op de gewrichten en kunnen daarom de soepelheid van beweging verbeteren bij paarden met artrose in een vroeg stadium. Je kunt de rozenbottels ook zelf plukken op een plek waar de paarden er niet bij kunnen en ze dan aanbieden als een gezonde traktatie, wat de meeste paarden graag aannemen.
Verschillende bessenstruiken: bramen, frambozen en rode bessen zijn niet alleen lekker voor mensen. Bessen zijn een vast onderdeel van het dieet van paarden in het wild. Niet alleen de bessen, maar ook de bladeren leveren belangrijke vitale stoffen, vitaminen en mineralen. Daarom zitten bessen ook in veel kruidenmengsels. Bij sommige bramensoorten moet je er echter rekening mee houden dat ze kunnen woekeren. Dit maakt ze ideaal voor het maken van doornige hagen of het beplanten van de stalmuur om deze te beschermen tegen doorknagen door de paarden. Frambozen zijn ook een uitstekende manier om mooie kale muren te beklimmen en zorgen voor een gezonde snack op ooghoogte.
Conclusie
Bomen en struiken in de open stal of Paddock Paradise zien er niet alleen mooi uit, maar bieden ook veel voordelen. Om er lang plezier van te hebben, is het belangrijk om vooral jonge planten te beschermen tegen overmatig knagen.
Naast bomen en struiken zijn er natuurlijk veel andere planten die de botanische diversiteit in de stal kunnen verrijken, het dieet van de paarden kunnen aanvullen en belangrijke secundaire plantaardige stoffen kunnen leveren. Meer informatie vind je HIER.
🇬🇧 We are an experienced team of therapists specializing in feed consultation and integrated therapies for horses. With extensive experience in treating metabolic issues, we focus on natural, species-appropriate feeding and proven naturopathic remedies to enhance your horse's health. Benefit from our expertise to ensure the well-being of your horse.
- Lijnzaad in de paardenvoeding - 28. januari 2025
- Basisprincipes van de voeding van fokmerries - 23. januari 2025
- Hoe paarden leren – Basisprincipes van het leervermogen - 4. januari 2025
