Waar komt zomereczeem eigenlijk vandaan?
Over zomereczeem wordt veel geschreven en elke getroffen paardeneigenaar denkt het antwoord te kennen: men kan er niets aan doen, het is nu eenmaal een allergie tegen insectenbeten. Sinds kort kan men zelfs zijn paard laten testen op het “zomereczeem-gen”.
Wat zit er echt achter?
Aanvankelijk stond zomereczeem bekend als een “IJslander-ziekte”, maar tegenwoordig treft het paarden van alle rassen en leeftijden. Vooral robuuste en barokke paarden worden vaak getroffen; naast de IJslanders ook Haflingers, Freibergers, Spanjaarden en Friezen, maar ook Arabieren en warmbloedpaarden blijven niet gespaard.
Klopt de theorie dat het een allergie tegen insectenbeten is?
Ja, paarden reageren allergisch of overgevoelig op insectenbeten. Dit kan eenvoudig worden aangetoond doordat de jeuk stopt zodra de paarden een eczeemdeken dragen en de insecten niet meer bij de huid kunnen komen. De grote vraag is echter: waarom ontwikkelt het ene paard een allergie en het andere niet?
Stofwisseling en eczeem
Laten we de stofwisseling van het paard eens wat nader bekijken: De afvoer van afvalstoffen verloopt bij het paard – net als bij elk ander zoogdier – via verschillende uitscheidingsorganen:
Darm + longen
De darm scheidt voornamelijk onverteerbare afvalstoffen uit, evenals afvalstoffen die door de lever via de gal worden afgevoerd. Via de ademhaling worden gasvormige afvalstoffen uitgescheiden, zoals CO₂.
Nier
De nier is verantwoordelijk voor het uitscheiden van alle wateroplosbare stoffen die door het ontgiftingsorgaan, de lever, aan de bloedstroom worden meegegeven. De nier heeft echter maar een beperkte afvoercapaciteit en daarnaast een aantal andere belangrijke taken. Ze zorgt voor het zuur-base-evenwicht, de regulatie van mineralen en vocht en ook voor een stabiele bloeddruk.
Huid als hulpnier in noodgevallen
Als de nieren overbelast raken, is het lichaam in staat om afvalstoffen via de huid uit te scheiden. Onderzoek heeft aangetoond dat de zweetklieren vergelijkbaar werken met de niertubuli en met hetzelfde mechanisme afvalstoffen via het zweet naar buiten transporteren. Ook de talgklieren kunnen worden ingezet voor de afvoer van vetoplosbare afvalstoffen.
Reactie van de huid
Deze, soms zeer agressieve, afvalstoffen komen op het huidoppervlak terecht, dat hier niet op is ingesteld. Dit leidt tot lichte huidirritaties die ontstekingsreacties van het immuunsysteem veroorzaken. Het immuunsysteem concentreert zich vervolgens in de huid om bacteriën, schimmels en andere schadelijke micro-organismen, die via de ontstoken huid kunnen binnendringen, af te weren. Wanneer speeksel van bloedzuigende insecten op de huid komt, kan dit leiden tot een overreactie van het immuunsysteem en dus tot allergische reacties. Door het krabben ontstaan kleine wondjes in de huid, waardoor nog meer ziektekiemen kunnen binnendringen en het immuunsysteem verder onder druk zetten. Bovendien blijft de huid voortdurend geïrriteerd door de afvalstoffen die via de huid worden uitgescheiden.
Noodtoestand als permanente situatie
Bij sommige paarden is de stofwisseling zo overbelast dat de huid het belangrijkste uitscheidingsorgaan wordt. Deze paarden schuren zich over hun hele lichaam en komen zelfs in de winter niet tot rust. Vaak hebben deze paarden ook een chronisch ontstoken darm, waarvan de slijmvliescellen grote hoeveelheden histamine afgeven, wat de allergiegevoeligheid verhoogt. Daarnaast is bij veel van deze paarden het zuur-base-evenwicht in het bindweefsel verstoord, is de lever overbelast door de vele circulerende afvalstoffen die niet uitgescheiden kunnen worden, en heeft het lichaam moeite om de stofwisselingsprocessen in stand te houden. Van prestaties is dan geen sprake meer. Wat begint met een onschuldig schuren van de staartwortel, kan uiteindelijk dramatische vormen aannemen.
Diagnose is moeilijk
Het probleem met de onderliggende oorzaken van zomereczeem is dat ze niet zichtbaar zijn in een bloedonderzoek. Waarden die op nierinsufficiëntie duiden, worden pas afwijkend als 70% van de nierfunctie al verloren is gegaan – wat dus veel te laat is. Ook de verzuring van het weefsel is niet direct in het bloed waarneembaar, omdat de bloed-pH zeer strikt constant wordt gehouden.
Verhoogde allergiewaarden zichtbaar
De enige afwijkende waarden zijn die welke een allergische reactie aantonen, omdat in de huid de allergische respons van het overbelaste immuunsysteem zichtbaar wordt. De allergie is echter niet de oorzaak, maar slechts een symptoom, een gevolg van de ontregelde stofwisseling. Veel paarden met zomereczeem ontwikkelen daarom bijkomende symptomen of aandoeningen zoals chronische hoest, diarree, koliek, slechte hoefgroei, vertraagde vachtwisseling en in ernstige gevallen zelfs het metabool syndroom of PPID (Cushing). Ze zijn vaak moe en lusteloos. Ondanks eczeemdekens, zalven en crèmes, en zelfs verblijven aan zee of in de bergen in de zomer, helpt niets op de lange termijn – de symptomen worden slechts tijdelijk verlicht. Paardeneigenaren zijn vaak net zo wanhopig als hun paarden.
Darm
Wat te doen tegen zomereczeem?
Natuurlijk is het allereerst belangrijk om de stress van het paard te verminderen door een eczeemdeken te gebruiken. Deze blijft vaak nog een tot twee zomers nodig na de start van de therapie. Zolang kan het duren om de stofwisseling weer in evenwicht te brengen.
Bescherming tegen insecten
Bij milde gevallen van zomereczeem is het vaak voldoende om insectenwerende middelen aan te brengen. Hier heeft het spaarzaam inspuiten met Rinderfluid uit Tiroler Steinöl (www.steinoel.at) zich bewezen. Dit is een van de weinige middelen die nog effectief zijn tegen bloedzuigende insecten.
De huid kalmeren
Uitwendig moet de huid zo veel mogelijk met een verzachtende zalf (bijvoorbeeld calendulazalf) worden behandeld om haar soepel te houden. Zalven op basis van vaseline of paraffineolie vormen een vettige laag op de huid zonder in te trekken. Dit lijkt aanvankelijk een verzachtend effect te hebben, maar de huid raakt eraan gewend en verliest haar vermogen om zelf vet te produceren, waardoor ze uiteindelijk steeds droger wordt. Daarnaast kan de natuurlijke vetproductie van de huid van binnenuit worden ondersteund met OKAPI Wilde Zaden, die hoogwaardige essentiële vetzuren bevatten die nodig zijn voor de huidvetproductie.
De huidflora stabiliseren
Meerdere keren per dag de huid inspuiten met Effectieve Micro-organismen (EM-A) helpt de huidflora zich sneller te herstellen en schadelijke kiemen op het huidoppervlak te bestrijden nog voordat het immuunsysteem in actie hoeft te komen. De binnenkant van de eczeemdeken kan ook met EM-A worden behandeld.
Voeding optimaliseren
De meeste paarden met zomereczeem hebben een verstoord (dikke) darmmilieu. Daarom moet de therapie altijd beginnen met een optimalisatie van de voeding en een herstel van het spijsverteringsstelsel. Hierbij ligt de focus op het verminderen van suiker en zuren in het dieet. Krachtvoer moet, indien mogelijk, gedurende zes maanden volledig worden weggelaten en daarna, afhankelijk van het paard, worden vervangen door geplette gerst of haver. Kuilvoer moet definitief van het menu verdwijnen, ook in de winter. Als er kuil is gevoerd, is een darmreiniging met OKAPI Prodic absoluut noodzakelijk. In plaats daarvan moet ruim voldoende stengelig hooi worden gegeven. Is het hooi te rijk, dan kan het gedurende 30 minuten in water worden geweekt om overtollige suikers eruit te spoelen.
Darmreiniging
Na de voeromstelling moet een darmreiniging worden uitgevoerd. Meer informatie hierover vind je in de informatiefolder “Darmreiniging”.
Test op Kryptopyrrolurie (KPU)
Bijna alle paarden met zomereczeem hebben naast het zichtbare symptoom een ontgiftingsstoornis van de lever. Daarom moet het paard getest worden op Kryptopyrrolurie (KPU). Meer informatie hierover vind je in onze informatiefolder over KPU. Als de testwaarden positief zijn, moet deze stoornis eerst worden behandeld voordat met andere therapieën wordt begonnen.
Ondersteuning van nier en lever
Naast de ondersteuning van de lever, bijvoorbeeld met OKAPI HeparKPU forte of OKAPI Levercare, moet ook de uitscheiding via de nieren worden gestimuleerd, bijvoorbeeld met OKAPI Ontslakkingskruiden gedurende 6 weken.
Ontgifting en versterking van het immuunsysteem
Tegelijkertijd moet over een periode van 6 tot 8 weken OKAPI Spirulina worden gegeven. Dit bevat een stof die toxines bindt, zodat ze gemakkelijker uitgescheiden kunnen worden. Ter ondersteuning van het immuunsysteem kunnen OKAPI Immuunkruiden als kuur worden gegeven – één week toedienen, één week pauze – gedurende 8 tot 12 weken. Met OKAPI Zink Plus in combinatie met OKAPI Zwavel Plus (MSM) kan bovendien de ontgifting in de lever, het immuunsysteem en de huidregeneratie worden ondersteund.
Langdurige maatregelen
Op de lange termijn moet de voeromstelling absoluut worden aangehouden om een nieuwe uitbraak van het eczeem te voorkomen. kuilvoer, wortelen, brood of grote hoeveelheden krachtvoer zijn taboe. Zorg voor voldoende hooi, in de zomer weidegang en een passende mineralenvoorziening, bijvoorbeeld met zeewiermeel, afgewisseld met OKAPI Mineralenvoer. Zeewier bevat veel belangrijke sporenelementen en micro-elementen die de stofwisseling van het paard ondersteunen. Vooral bij robuuste paardenrassen zoals IJslanders, pony’s, Haflingers en ook bij koudbloeden en barokpaarden met zomereczeem heeft OKAPI Zeewiermeel een positief effect op de huid. Dit komt doordat het suiker- en eiwitgehalte in hooi en weidegras vaak niet in een gunstige verhouding staat tot de benodigde mineralen. Als langdurig alternatief voor krachtvoer raden we OKAPI Vierseizoenenvoer aan, een puur kruidenvoer dat per seizoen de passende en ondersteunende kruiden bevat en een gezonde krachtvoeroptie is. Ook minder smakelijke supplementen kunnen hierin makkelijk worden gevoerd.
Ondersteuning tijdens de vachtwisseling
Paarden met zomereczeem hebben baat bij een kuur met OKAPI Ontslakkingskruiden, OKAPI Wilde Zaden en OKAPI Spirulina tijdens de vachtwisseling. Dit ondersteunt de stofwisseling en ontlast de nieren in deze intensieve periode.
🇬🇧 We are an experienced team of therapists specializing in feed consultation and integrated therapies for horses. With extensive experience in treating metabolic issues, we focus on natural, species-appropriate feeding and proven naturopathic remedies to enhance your horse's health. Benefit from our expertise to ensure the well-being of your horse.
